آسیبشناسی بازار بی‌رونق کتاب در چهارمحال و بختیاری
تاریخ انتشار: ۲۳ آبان ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۵۶۰۵۹۵۳
افزایش سرانه مطالعه سال‌هاست که تبدیل به دغدغه مسئولان شده، اما با وجود این هر ساله شاهد کاهش رونق بازار کتاب هستیم.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از شهرکرد، مطالعه و توجه به کتاب از شاخص‌های توسعه‌یافتگی جوامع است که متأسفانه این مقوله مهم فرهنگی هر چند در اظهارنظرها به وفور یافت می‌شود اما همواره این دلواپسی در حد «کلام و سخن» باقی مانده است و طی سال‌های گذشته کمتر تحرکی در بازار کتاب مشاده می‌شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
برخی علت بی‌رونقی بازار کتاب را گرانی کتاب، برخی بی‌محتوایی کتاب‌های منتشر شده و برخی نیز دلایل اقتصادی را کم اهمیت می‌دانند و معتقد هستند فرهنگ کتابخوانی در بین مردم نهادینه نشده است.
برای ارزیابی سرانه مطالعه در استان چهارمحال و بختیاری گفت‌وگویی با مدیرکل فرهنگ و ارشاد استان انجام شد.
سرانه مطالعه در استان تاکنون ارزیابی نشده
جواد کارگران، مدیرکل فرهنگ و ارشاد استان چهارمحال و بختیاری در گفت‌وگو با تسنیم اظهار داشت: سرانه مطالعه در استان تاکنون ارزیابی نشده، هرچند یک سری آمارهایی در این زمینه داده می‌شود اما تاکنون هیچ سازمانی به صورت رسمی سرانه مطالعه در استان را استخراج نکرده است.
وی افزود: براساس برخی از آمارها، میزان مطالعه در شبانه‌روز حدود 20 دقیقه است که به عنوان مثال سرانه مطالعه در استانی مانند اصفهان حدود 70 دقیقه است، اما به صورت معمول سرانه مطالعه با توجه به وضعیت عرضه کتاب در استان نسبت به سایر استان‌ها بهتر است.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد استان چهارمحال و بختیاری با اشاره به معرفی شهرکرد به عنوان کاندیدای پایتخت کتاب بیان کرد: مردم استان علاقه‌مند به مطالعه و فرهنگ‌دوست هستند که برگزاری جلسات نقد کتاب، خوانش کتاب، جلسات هفتگی شعر و نویسندگی از جمله دلایل تأیید آن است.
کارگران خاطرنشان کرد: زمانی تعداد نویسندگان و مؤلفان استان در حد انگشتان دست بودند اما امروز 90 عنوان کتاب از سوی نویسندگان استان منتشر شده. اگر سرانه مطالعه در استان مشخص شود می‌توان در این زمینه برنامه‌ریزی‌ها لازم را انجام داد.
وی با اشاره به گسترش فضای مجازی ادامه داد: با توجه به گسترش فضای مجازی و استفاده بیش از حد از آن ترویج فرهنگ کتابخوانی می‌تواند در زمینه کاهش استفاده از فضای مجازی مؤثر باشد.
نویسندگان از جمله کسانی هستند که زندگی آنها با کتاب گرده خورده است. استان چهارمحال و بختیاری دارای نویسندگان بزرگی از دیرباز تاکنون بوده که احمد رحیم‌خانی از جمله نویسندگان مطرح استان است. تحلیل جامع و کامل رحیم‌خانی از روند چاپ تا انتشار کتاب را در زیر می‌خوانیم.
چهارمحال و بختیاری در حوزه نشر از جایگاه خوبی برخوردار است
احمد رحیم‌خانی سامانی، دارای مدرک تحصیلی دکترای زبان و ادبیات فارسی با 25 سال سابقه تدریس در آموزش و پرورش است. او که سابقه تدریس در چند دانشگاه و مرکز آموزش عالی را نیز دارد، نزدیک به یک دهه به عنوان کتاب‌دار در کنار مشاغل پیشین، تجربه حضور در کتابخانه‌های عمومی را نیز داشته‌است. ویراستاری ده‌ها کتاب و نشریه و انتشار بیش از ده جلد کتاب در حوزههای مختلفی نظیر تصحیح متون خطی، ادبیات داستانی، تألیف کتاب‌های دانشگاهی، ادبیات دفاع مقدس، نگارش مقالات پژوهشی، داوری در جشنواره‌ها و کنگره‌های استانی و ملی، مدیریت واحد ادبیات حوزه هنری انقلاب اسلامی، همچنین عضویت در کمیته‌های علمی و انجمن‌هایی نظیر انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، کمیته‌ی تألیف و تدوین آثار شهدا و نظایر آن، از دیگر حوزههای فعالیت‌های ادبی و فرهنگی اوست.
احمد رحیم‌خانی در گفت‌وگو با تسنیم اظهار داشت: برای بررسی این موضوع در ابتدا باید وضعیت نشر در استان بررسی شود. مقایسه استان چهارمحال و بختیاری با توجه به وسعت اندک و جمعیت کم با استان‌هایی که دارای جمعیت و وسعت بیشتری هستند، اساساً کار درستی نیست.
وی افزود: با توجه به وسعت و جمعیت، نشر کتاب در استان، از جایگاه نسبتاً خوبی برخوردار است و به نسبت سایر استان‌های هم‌تراز استان ما در جایگاه قابل قبولی قرار دارد.
این نویسنده و پژوهشگر بیان کرد: نه نتها از نظر جایگاه نشر، بلکه در تیراژ و تنوع موضوعات کتاب نیز جایگاه استان ما نسبتاً خوب ارزیابی می‌شود و شاید یکی از علت‌های این امر، اهل قلم بودن بسیاری از ناشران استان است که گاه علی‌رغم تمام سختی‌ها فتیله این چراغ را روشن نگه‌داشته‌اند.
رحیم‌خانی خاطرنشان کرد: ناشران استان به دو دسته خصوصی و دولتی تقسیم می‌شوند که البته تعداد ناشران خصوصی بسیار بیشتر از ناشران دولتی است. این نکته منجر می‌شود تا افراد حقیقی و حقوقی بتوانند به‌راحتی سفارش‌های خود را به ناشران خصوصی بدهند.
وی با بیان اینکه صنعت نشر دارای مراحل مختلف و نسبتاً پرهزینه نیز هست، تصریح کرد: مترجم یا نویسنده به عنوان «پدیدآور»، کتاب خود را به ناشر برای ویراستاری، حروف‌چینی، آماده‌سازی، نمونه‌خوانی، صفحه‌آرایی و طراحی جلد، ارائه می‌نماید و پس از آماده‌سازی و اخذ مجوز پیش از نشر از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، کتاب برای چاپ به لیتوگرافی وچاپخانه تحویل می‌گردد. این دو مرحله، مستلزم صرف هزینه‌هایی است که ندیده‌گرفتن یا اهمیت ندادن به هرکدامشان، از کیفیت و اعتبار کار می‌کاهد.
ویرایش کتاب توسط ویرستاران حرفه‌ای انجام نمی‌شود
این نویسنده و پژوهشگر گفت: پس از انتشار یک کتاب، برای اینکه کتاب بتواند به دست خواننده خود برسد، باید وارد بازار شود و عمدتاً یک ناشر باید ارتباطات قوی و مستمری با مؤسسات پخش و فروش کتاب نیز داشته باشد.
رحیم‌خانی با اشاره به اشکالات برخی از کتاب‌های منتشره از سوی برخی از ناشران استانی بیان کرد: عمدتاً ویرایش بسیاری از کتاب‌ها با نظارت یک ویراستار حرفه‌ای انجام نمی‌شود و بسیاری از ناشران برای کاهش هزینه‌های چاپ، مواردی نظیر ویرایش زبانی و ادبی، نمونه‌خوانی و گاه حتی ویرایش فنی را نیز نادیده می‌گیرند و همین امر، از اعتبار آثار منتشره می‌کاهد و کار این دسته از ناشران را در توزیع و پخش کتاب، با مشکل مواجه می‌نماید.
وی ادامه داد: نویسندگان نیز به دو دسته تقسیم می‌شوند، نویسندگانی حرفه‌ای و نویسندگانی که گه‌گاه چیزی می‌نویسند ومعمولاً در عمر کاری خود، یکی، دو کتاب نیز بیشتر منتشر نمی‌کنند. اغلب نویسندگان شهرستانی عمدتاً از نوع دوم هستند و به دلیل نگاه غیر حرفه‌ای به مقوله نشر، کتاب‌های این دسته، از لحاظ علمی و محتوایی کیفیت مطلوبی ندارند.
این نویسنده و پژوهشگر خاطرنشان کرد: جایی مانند شهرکرد عمدتاً نویسندگان حرفه‌ای یا کم هستند ویا ترجیح می‌دهند آثارشان را به ناشران شهرهای بزرگ بسپارند تا در چرخه توزیع، بهتر بتوانند آثارشان را به دست مخاطبان اصلی خود بسپارند.
رحیم‌خانی افزود: ناشران علاوه‌بر نگاه حرفه‌ای، باید از نظر سرمایه‌گذاری در حوزه نشر نیز قوی و با برنامه باشند. این در حالی است که این نویسندگان شهرستانی هستند که عمدتاً سرمایه‌گذار آثار خودشان هستند نه ناشران.
بازگشت سرمایه در صنعت نشر دشوار و زمانبر است
وی با بیان اینکه بازگشت سرمایه در صنعت نشر، خصوصاً انتشار کتاب بسیار دشوار است، گفت: ناشران شهرستانی به دلیل زیرساخت‌های نامناسب حرفه‌ای، سرمایه‌ی آن‌چنانی برای توسعه‌ی فعالیت‌های خود ندارند و از دیگرسو نویسندگان نیز از نظر مالی ضعیف هستند.
این نویسنده و پژوهشگر بیان کرد: مرحله دشوارتر در چرخه نشر کتاب، مرحله فروش است. ناشران شهرستانی غالباً با مراکز پخش کتاب ارتباط کمی دارند و در این حوزه نیز با مشکلات بسیاری مواجه هستند.
رحیم‌خانی خاطرنشان کرد: نویسندگان استانی معمولاً آثارشان را با مطالعات مخاطب‌سنجانه و از پیش‌شناخته جامعه‌ی هدف منتشر نمی‌کنند.
وی تصریح کرد: در کشور بازار فروش کتاب‌های کمک‌آموزشی، کنکور و کتب دانشگاهی خاص خوب است، اما وضعیت فروش کتاب‌های اصیل در حوزههای علوم انسانی، علوم محض، کتاب‌های فنی و نظایر آن اصلاً وضعیت خوبی نیست.
این نویسنده و پژوهشگر ادامه داد: ناشران استانی در حوزه کتاب‌های کمک‌آموزشی و کنکور کمتر فعال هستند، اما در حوزه فرهنگ و ادبیات بومی و تاریخ محلی می‌توانند کارهای خوبی انجام دهند.
رحیم‌خانی با اشاره به وضعیت مطالعه‌ی کتاب در ایران گفت: در دنیا یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی پایدار، صنعت نشر و چاپ کتاب است. ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که به مطالعه به عنوان یک نیاز اساسی نگاه نمی‌شود.
مردم احساس نیاز به مطالعه نمی‌کنند
وی بیان کرد: یکی از دلایل مهم پایین بودن سرانه مطالعه، عدم احساس نیاز به مطالعه به عنوان یک نیاز انسانی است. بخش عمده این مسئله به تربیت فرهنگی افراد برمی‌گردد.
این نویسنده و پژوهشگر افزود: تا وقتی که ما درگیر مسائل و دغدغه‌های روزمره و سطحی هستیم، سبد فرهنگی خانواده‌ها خالی است. این در حالی است که به عنوان مثال سایت‌های اینترنتی و سامانه‌های بسیاری وجود دارند و کسانی که توانایی خرید کتاب ندارند، می‌توانند با صرف هزینه‌هایی بسیار اندک، از این فضاها به صورت رایگان، کتاب دانلود و یا مطالعه کنند. بنابراین مسائل اقتصادی تنها عامل اصلی پایین‌بودن سرانه مطالعه در کشور نیست، بلکه عامل مهم، عدم نیاز به مطالعه در زندگی روزمره است.
رحیم‌خانی در توصیه دیگر خود به ناشران شهرستانی افزود: ناشران شهرستانی می‌توانند کتاب‌های نویسندگان را به صورت چاپ دیجیتال و در تیراژ محدودتر منتشر کنند و در صورت استقبال خوب از آن آثار، آنها را به صورت اُفست و در شمارگان بیشتر چاپ کنند.
غلامرضا صفار از دیگر نویسندگان باسابقه و مطرح استان است که از بی‌رونقی بازار فروش کتاب می‌گوید.
سرانه مطالعه در استان مانند همه جای کشور پایین است
غلامرضا صفار، نویسنده، منتقد، پژوهشگر و ویراستار در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در شهرکرد اظهار داشت: وضعیت مطالعه و نشر کتاب در برآیند کلی مطلوب نیست و مانند همه جای کشور سرانه مطالعه در استان نیز پایین است.
وی با بیان اینکه هزینه کتاب و دشواری‌های زندگی اغلب به نظر بهانه می‌رسد، افزود: گسترش فضای مجازی مانند تلگرام در زمینه کاهش مطالعه بی‌تأثیر نیست اما اصل مسئله چیز دیگری است.
این نویسنده و پژوهشگر بیان کرد: مسئله اینجاست که مردم اصلاً احساس نیاز به مطالعه پیدا نمی‌کنند. تصور کنید وقتی شخصی بیمار می‌شود به دکتر و دارو نیاز پیدا می‌کند، احساس نیاز به کتاب در وجود مردم نیست.
صفار با بیان اینکه آموزش مطالعه باید از دوران ابتدایی در مدارس آغاز شود، گفت: باید با برنامه‌ریزی درست و در بلندمدت به بزرگان آموزش و پرورش بها داده شود.
وی با اشاره به دلایل پایین بودن فروش کتاب خاطرنشان کرد: اقتصاد بر این مسئله تأثیرگذار است اما قیمت کتاب نسبت به سایر اقلام بالاتر نیست. اگر کتاب گران است، کتاب از کتابخانه امانت بگیرند.
مردم از خرج فرهنگی خانواده می‌زنند
این نویسنده و پژوهشگر تصریح کرد: مردمی که از نظر اقتصادی دچار مشکل هستند، وقتی به کالای فرهنگی می‌رسند از آن صرف‌نظر و به قولی از خرج فرهنگی خانواده می‌زنند.
صفار با بیان اینکه موضوع پایین بودن فروش کتاب بسیار پیچیده است، گفت: اینکه گفته شود کتاب‌ها و رمان‌های خوبی چاپ نمی‌شود، همه توجیه است، اتفاقاً رمان‌های خوبی هم چاپ می‌شود پس چرا تمایلی به آنها وجود ندارد؟ چرا تمایل و عطش مردم نسبت به کتاب‌های کمک آموزشی بالا است؟
وی با اشاره به پایین بودن میزان تبلیغات در حوزه مطالعه بیان کرد: یک دوره‌ای وزارت بهداشت در برابر تبلیغات چیپس و پفک ایستادگی کرد و خرید آنها توسط مردم کاهش یافت. هیچ وقت کتاب در رسانه‌ها تبلیغ نمی‌شود و یا اینکه خیلی کم تبلیغ می‌شود.
ناشران از دیگر افراد صاحب نظر در حوزه بازار کتاب هستند که با بازار کتاب ارتباط مستقیم دارند.
نسخه‌های دیجیتالی کتاب جای کتاب را نمی‌تواند بگیرد
خلیل دهقان سامانی، مدیرمسئول انتشارات سامان دانش در استان چهارمحال و بختیاری در گفت‌وگو با تسنیم اظهار داشت: بازار اقتصادی انتشار کتاب را نمی‌توانیم بگوییم خیلی بد است اما خیلی خوب هم نیست.
وی افزود: فعالیت انتشارات سامان دانش در استان از سال 76 آغاز اما از سال 94 بازار چاپ کتاب چندان خوب نیست.
مدیرمسئول انتشارات سامان دانش در استان چهارمحال و بختیاری با اشاره به برپایی نمایشگاه کتاب در استان بیان کرد: کتاب‌های نفیسی در نمایشگاه موجود بود و کتاب‌های کمک‌آموزشی نیز عالی بودند که یارانه به کتاب‌ها نیز تعلق می‌گرفت اما انگار کتابخوان وجود ندارد.
دهقان با اشاره به ارتباط وضعیت مالی با خرید کتاب گفت: کسانی که از وضعیت مالی خوبی هم برخوردار هستند نسبت به خرید کتاب تمایلی ندارند.
وی با اشاره به وضعیت نشر کتاب در استان خاطرنشان کرد: وضعیت بازار کتاب چندان تعریفی ندارد و این مهم نیازمند توجه مسئولان است.
مدیرمسئول انتشارات سامان دانش در استان چهارمحال و بختیاری با اشاره به اهمیت تبلیغات در این حوزه تصریح کرد: تبلیغی در زمینه معرفی کتاب و تشویق به کتابخوانی انجام نمی‌شود.
دهقان ادامه داد: در فضای مجازی می‌توانیم دوستانمان را تشویق به کتابخوانی کنیم اما نسخه‌های دیجیتالی کتاب جای کتاب را نمی‌تواند بگیرد.
کتابفروشان تنها قشری هستند که در حوزه کتاب با خوانندگان در ارتباط مستقیم هستند و نیاز بازار را می‌دانند.
بازار کتاب وابسته به وضعیت اقتصادی مردم است
صاحب کتابفروشی بازنشسته آموزش و پرورش است و می‌گوید تاکنون پای هیچ کتاب کمک‌درسی به این کتابفروشی باز نشده است.
وی درباره وضعیت بازار کتاب در گفت‌وگو با تسنیم اظهار داشت: بازار فروش کتاب هیچ تحرکی ندارد. بازار کتاب نیز وابسته به وضعیت اقتصادی مردم دارد، انگار خط‌مش فکری عضو شده است.
این کتابفروش بیان کرد: قشر جوان امروز یا اصلا ًاهل مطالعه نیست و بیشتر درگیر مسائل خانوادگی هستند، کسانی هم که اهل مطالعه هستند از محتوای کتاب‌ها راضی نیستند.
وی خاطرنشان کرد: اوایل انقلاب فروش کتاب خوب بود، کتاب‌های شعر، حماسه‌ای، کتاب‌های شهید مطهری و مانند اینها فروش خوبی داشتند اما این سال‌ها انگار کتاب‌ها بی‌محتوا شده‌اند. فروش کتاب شعر خیلی کم شده تنها بعضی مواقع دانشجویان برای هدیه می‌خرند. قیمت کتاب خوب بالاست، یک دانشجو یا دانش‌آموز چطور می‌تواند 30 هزار تومان پول کتاب بدهد.
این کتابفروش تصریح کرد: به نسبت خرید کتاب‌های رمان از سوی دختران جوان بهتر است. فروش کتاب‌های «حال بد به حال خوب»، مجموعه شعرهای سهراب سپهری، اخوان و فریدون مشیری و همچنین کلیله و دمنه بهتر است. فروش کتاب‌های آشپزی در گذشته بهتر بود اما امروز به ندرت کسی سراغی از این کتاب‌ها می‌گیرد.
وی در پاسخ به پرسش مبنی‌بر «فروش کتاب‌های جدیدی که این روزها باب شده مانند «راز» و «قورباغه را غورت بده» گفت: ابتدا اینکه اگر بد است پس چرا چاپ می‌شوند. بیشتر جوانانی که بیکار هستند و وارد این شرکت‌ها می‌شوند از این دست کتاب‌ها خریداری می‌کنند. باید مسئولان جوانان را به سمت کار و فعالیت هدایت کنند.
عامل بی‌سوادی دانش‌آموزان کتاب‌های کمک‌درسی است
این کتابفروش با بیان اینکه با فروش کتاب‌های کمک‌درسی مخالف هستم، گفت: فروش این کتاب‌ها سود خوبی دارد اما وقتی با چیزی مخالف هستم چطور می‌توانم آن را به دیگران عرضه کنم. عامل بی‌سوادی دانش‌آموزان همین کتاب‌های کمک‌درسی هستند.
وی با اشاره به کتاب‌های تاریخی بیان کرد: جوانان چندان گرایشی به کتاب‌های تاریخی ندارند، بیشتر سالمندان به این کتاب‌ها علاقه نشان می‌دهند.
این کتابفروش با اشاره به برپایی نمایشگاه کتاب خاطرنشان کرد: همه این اقدامات خوب است اما چطور می‌شود یک کتاب در نمایشگاه با 30 درصد و یا 40 درصد تخفیف به فروش می‌رود. اگر با یارانه وزارت فرهنگ و ارشاد است، بهتر نیست همین یارانه را در حوزه چاپ کتاب هزینه کنند تا مردم در طول سال بتوانند کتاب خریداری کنند.
گزارش از سپیده شفیعی‌نژاد
انتهای پیام/
R41350/P1361/S6,54/CT7منبع: تسنیم
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۵۶۰۵۹۵۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
پیش‌بینی بارش باران در چهارمحال و بختیاری
قطره کارشناس هواشناسی چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه از فردا سه شنبه هوای استان بارانی می‌شود، گفت: بیشترین فعالیت سامانه بارشی برای اواخر هفته جاری پیش بینی شده است.
بیشتر بخوانید
شهرکرد خنک‌ترین نقطه چهارمحال و بختیاریوی افزود: آسمان استان امروز صاف تا کمی ابری است.
باشگاه خبرنگاران جوان چهارمحال و بختیاری شهرکرد
مسمومیت ۲۹ پزشک با مشروبات الکلی تقلبی در شیراز